پوریا زعیم زاده
زمانی شما می‌توانستید ارزهای دیجیتال را با انگشتان دست بشمارید. اما امروز دیگر امکان این کار نیست و بازار ارز دیجیتال به قدری گسترده شده است که خود من هم شاید ۹۰ درصد از آن‌ها را نشناسم. در این مقاله می‌خواهم نگاهی کلی به اصلی ترین ارزهای دیجیتال بیاندازم.
بیت کوین، آلت کوین‌ها و توکن‌ها. البته هر کدام از این‌ها را به طور مفصل در مقاله‌های قبلی مورد بررسی قرار داده‌ام اما بد نیست یکبار دیگر به بازگوی آن‌ها بپردازیم. قبل از شروع، موضوع مهمی که باید دربارهٔ آن صحبت کنم واژهٔ ارز دیجیتال (Cryptocurrency) است. اگر قبلا دربارهٔ آن چیزهایی شنیده‌اید بد نیست مجددا در مقالهٔ ما هم اطلاعاتی دربارهٔ ارزهای دیجیتال کسب کنید.
ارز دیجیتال چیست؟
پیشوند Crypto مخفف "رمزنگاری" است. رمزنگاری یک فناوری است که اطلاعات را ایمن نگه می‌دارد و آن را از مهاجمان مخفی می‌کند. مطمئننا واژهٔ رمزنگاری را در کتاب‌های تاریخ دیده‌اید، واژه‌ای که در خلال جنگ جهانی دوم نیروهای متحدین از آن برای رد و بدل کردن پیغام‌های محرمانهٔ خود استفاده می‌کردند.
اما امروزه، مهندسین علم کامپیوتر از این واژه برای مقاصد گوناگون استفاده می‌کنند. یکی از این مقاصد "ارز دیجیتال" است. سایت Decryptionary.com واژهٔ Cryptocurrency را "یک پول الکترونیکی با ویژگی‌های امنیت تراکنش بالا و ناشناس بودن اطلاعات کاربران " ترجمه می‌کند. اکنون تعداد ارزهای دیجیتال را فراموش کنید و تمرکز خود را تنها بر روی ماهیت و عملکرد آن‌ها بگذارید.
به لطف ارزهای دیجیتال، مردم دیگر نیازی به حضور بانک‌ها برای نگهداری از دارایی‌ها و اطلاعات شخصی خود ندارند (این مسئله شامل کارت‌های اعتباری شرکت‌ها نیز می‌شود). مردم با حضور ارزهای دیجیتال دیگر نیازی به بانک‌ها ندارند تا تراکنش‌ها را پردازش کنند زیرا تراکنش‌ها در بلاک چین توسط نود‌ها (تعداد انبوهی از کامپیوترهای شبکه) پردازش و تایید می‌شوند. بلاک چین یک پایگاه دادهٔ عظیم و مشترک است.
ارزهای دیجیتال به سه گونهٔ اصلی تقسیم می‌شوند
بلاک چین به سه بخش تقسیم می‌شود. بلاک چین بیت کوین که اولین فناوری منتشر شدهٔ ارزهای دیجیتال است. بعد از بیت کوین بلاک چین‌های فراوانی ساخته شدند که "آلت کوین" نام گرفتند. نئو، لایت کوین و کاردانو نمونه‌های قابل اعتماد آلت کوین‌ها هستند. و در آخر نوبت به توکن‌ها و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز می‌رسد که سومین بخش مهم ارزهای دیجیتال را به خود اختصاص داده‌اند.
بیت کوین
بیت کوین‌ها سکه‌های دیجیتالی هستند که در کامپیوتر ذخیره می‌شوند. آن‌ها وجود خارجی ندارند (فیزیکی نیستند) و تنها در دنیای دیجیتال حضور دارند. شاید از خود بپرسید که چه کسی بیت کوین را اختراع کرد؟ باید بگویم که هویت مخترع بیت کوین هیچگاه فاش نشد. البته همه او را به نام ساتوشی ناکاموتو می‌شناسند، اما این یک اسم جعلی است و هیچکس نمی‌داند که او واقعا کیست!
برخلاف بیت کوین، بانک‌ها هر وقت که بخواهند می‌توانند حساب‌های مشتریان را مسدود کنند. آن‌ها کنترل محسوسی روی مشتریان دارند و از این ویژگی خود نهایت سوء استفاده را برده‌اند. بانک‌ها نقش عمده‌ای در بحران اقتصادی سال ۲۰۰۸ داشته‌اند. بیت کوین تنها یک سال پس از این بحران فعالیت خود را در سال ۲۰۰۹ آغاز کرد. خیلی‌ها معتقدند که بحران اقتصادی یکی از دلایل ساخت بیت کوین می‌تواند باشد.
راه حلی که می‌توانست سلطهٔ سیستم بانکی را از بین ببرد، شبکهٔ غیر متمرکز بود. مرجع واحد نباید کنترل مردم و مشتریان را در اختیار داشته باشد، اما بانک‌ها و دولت‌ها بر تمامی سرمایه‌های مردم کنترل دارند، بنابراین خلاء یک واحد پول جدید که غیر قابل کنترل باشد حس می‌شد.
بیت کوین تنها راه حل بود: این واحد پول هیچ مرجع واحدی ندارد، به طوری که توسط هیچ یک از بانک‌ها، دولت‌ها اداره نمی‌شود و آن‌ها قادر به مسدود کردن حساب‌های مشتریان نیستند. جالب نیست؟ احتمالا اکنون سوالی که در ذهن دارید این است که بیت کوین چگونه کار می‌کند. به ادامهٔ مقاله توجه کنید.
چگونگی تراکنش‌های بیت کوین
برای ثبت کردن تراکنش‌ها، باید آن‌ها را در یک پایگاه داده قرار دهیم (پایگاهی شبیه به Excel sheet). تراکنش‌ها معمولا در یک محل از شبکه متمرکز بایگانی می‌شوند. اما بیت کوین به دلیل اینکه از شبکهٔ غیر متمرکز استفاده می‌کند، پایگاه دادهٔ آن در شبکه به اشتراک گذاشته می‌شود. این پایگاه داده به عنوان یک دفتر کل توزیع شده (Distributed ledger) شناخته می‌شود و با استفاده از بلاک چین قابل دسترسی است.
برای ارسال بیت کوین به یک نفر، شما باید یک امضای دیجیتالی موقت ایجاد کنید تا شبکه متوجه شود که واقعا قصد ارسال مبلغ را دارید و کسی نتواند از شما سوء استفاده کند. مثلا کلمهٔ "قصد دارم ۵۰ بیت کوین به جودی ارسال کنم" را بنویسید و در آخر آن را امضا کنید. پیغام شما به تمام کامپیوترهای (نود) شبکه مخابره می‌شود. آن‌ها این پیغام را در پایگاه داده کل ثبت می‌کنند.
آلت کوین‌ها
بعد از بیت کوین نوبت به آلت کوین‌ها می‌رسد. در حال حاضر بیش از هزار آلت کوین در بازار ارز دیجیتال موجود است! اما اجازه ندهید تا این تعداد شما را بترساند؛ اکثر آلت کوین‌ها تنها نسخه‌ای از بیت کوین هستند که با تغییرات جزئی همراه بوده‌اند. به همین خاطر است که آن‌ها را آلت کوین نامگذاری کرده‌اند. این بدان معناست که بیت کوین به تنهایی می‌تواند با همهٔ آن‌ها رقابت کند و خود یک نقش بسیار بزرگ را به تنهایی ایفا می‌کند.
بهتر است بدانید که همهٔ آلت کوین‌ها نسخهٔ کپی شدهٔ بیت کوین نیستند و دارای ویژگی‌های منحصر به فرد هستند و حتی اهدافی کاملا متفاوت را نسبت به بیت کوین دنبال می‌کنند. برخی از آلت کوین‌ها دارای الگوریتم‌های متفاوتی نسبت به بیت کوین هستند. به طور مثال، ارز دیجیتال فکتوم آلت کوینی است که از الگوریتم اثبات سهام (PoS) استفاده می‌کند. در این الگوریتم خبری از ماینرها نیست و سیستم بجای آن از استیکرها (Stakers) استفاده می‌کند.
استیکرها کاربرانی هستند که مانند ماینرها به ازای تایید هر تراکنش پاداش دریافت می‌کنند. تنها تفاوتی بزرگی که با شیوهٔ اثبات کار (Pow) دارد این است که دیگر خبری از رقابت بین ماینرها برای اینکه به عنوان اولین نفر تراکنش را تایید کنند نیست. کاربران در الگوریتم اثبات سهام به طور جداگانه و به نوبت برای پردازش انتخاب می‌شوند. این امر باعث صرفه جویی در مصرف برق می‌شود و دیگر نیازی نیست تا هزاران ماینر یک بلاک مشابه را پردازش کنند زیرا یک ماینر به نام "Staker" برای تایید هر بلاک انتخاب می‌شود.
همانطور که می‌بینید همهٔ آلت کوین‌ها صرفا شبیه به بیت کوین عمل نمی‌کنند. در واقع نئو و اتریوم مثال‌هایی از آلت کوین‌های شناخته شده هستند که تفاوت‌های قابل توجهی با بیت کوین دارند. همانطور که می‌دانید بیت کوین یک ارز دیجیتال است اما در آن سو، اتریوم و نئو به عنوان ارز دیجیتال فعالیت ندارند بلکه توسعه دهندگان از پلتفرم آن‌ها استفاده می‌کنند تا اپلیکیشن‌های خود را بر روی آن طراحی کنند.
درست است، شما بر روی پلتفرم‌های نئو و اتریوم می‌توانید اپلیکیشن‌های منحصر به فرد خود را ایجاد کنید (دقیقا مانند اندروید). این امر راهی مناسب برای شرکت‌ها است تا ارزهای دیجیتال نوین خود را بر روی بلاک چین اتریوم و نئو ایجاد کنند. اتریوم این امکان را با معرفی فناوری بی نظیری در عرصهٔ رمزارز محقق کرد. در سال ۲۰۱۵ ویتالیک خالق جوان اتریوم این فناوری را با نام "قرارداد هوشمند" عرضه کرد که اجازه می‌داد قراردادها پس از فراهم شدن یک شرایط از پیش تعیین شده به صورت خودکار فعال شوند.
سومین و آخرین بخش تشکیل دهندهٔ ارزهای دیجیتال
توکن‌ها
اغلب، توکن‌ها را به اشتباه کوین دیجیتال خطاب می‌کنند. بین توکن و کوین دیجیتال تفاوت بزرگی است. توکن‌ها بر روی بلاک چین‌ها ایجاد می‌شوند. در حقیقت، به لطف ایجاد و تسهیل قراردادهای هوشمند، رایج‌ترین پلتفرم توکن بلاک چین، اتریوم‌ها هستند. توکن‌هایی که بر روی پلتفرم اتریوم ایجاد می‌شوند، ERC-20 نام دارند.
با این حال، توکن‌های دیگری به نام NEO ، Waves، Lisk و Stratis وجود دارند. توکن‌های اتریوم ERC-20 نام دارند و در آن سو توکن‌های نئو NEP-5 شناخته می‌شوند. همه می‌توانند توکن مخصوص به خود را بر روی یکی از این پلتفرم‌ها ایجاد کند.
توکن‌ها چگونه ساخته می‌شوند؟
در واقع این کار به طور قابل ملاحظه‌ای توانایی فنی کمی را می‌طلبد. من این کار را به تازه وارد‌ها توصیه نمی‌کنم، اما برای کسی که کمی تجربهٔ برنامه نویسی دارد، زیاد طول نخواهد کشید. این کار به یک توسعه دهنده نیاز دارد تا مقداری کوین بومی به بلاک چینی که در حال ایجاد توکن است بپردازد. منظور از بومی بودن این است که مثلا برای تولید توکن اتریوم باید همان کوینی را پرداخت کنیم که از خانوادهٔ اتریوم باشد مانند اِتِر.
به طور مثال، اگر توکنی بر روی اتریوم تولید شد، تولید کننده باید مقداری اِتِر به ماینرهای شبکه پرداخت کند تا اعتبار تراکنش (تولید کردن) را تایید کنند. به خاطر داشته باشید که مبلغ باید به تمام تراکنش‌های توکن‌ها در بلاک چین پرداخت شود، نه صرفا برای تولید توکن. به علاوه، هر اپلیکیشنی که بر روی اتریوم ساخته شود، موظف است از کوین‌های اِتِر برای انتقال توکن‌های مخصوص خود از یک کاربر به دیگری یا بین اپلیکیشن و کاربر استفاده کند. همان گونه که هزینه‌های تراکنش باید به کسانی پرداخت شود که امنیت شبکه را تامین می‌کنند.
اهداف توکن‌ها
بیشتر توکن‌ها باید با استفاده از اپلیکیشن‌های غیر متمرکز یا dApps مورد استفاده قرار گیرند. توسعه دهندگان هنگام تولید توکن می‌توانند تعداد واحد و مقصد ارسالی آن‌ها را تعیین کنند. آن‌ها مقداری از ارز دیجیتال بومی را در بلاک چینی که در آن توکن تولید کرده‌اند پرداخت خواهند کرد.
پس از تولید، از توکن‌ها اغلب برای فعال کردن ویژگی‌های اپلیکیشنی که طراحی شده استفاده می‌شود. به عنوان مثال، موزی‌کوین (Musicoin) توکنی است که کاربران با استفاده از آن به ویژگی‌های گوناگون پلتفرم موزی‌کوین دسترسی پیدا می‌کنند. ویژگی‌هایی از قبیل تماشای موزیک ویدیو یا پخش یک آهنگ.
بایننس (نام یک صرافی) نیز توکن مخصوص به خودش را دارد. کاربران با استفاده از توکن بایننس (BNB) می‌توانند از ۵۰ درصد تخفیف در معامله‌هایشان برخوردار شوند. برخی از توکن‌ها برای اهداف دیگری تولید می‌شوند: برای معامله‌های کالاهای فیزیکی. کالای فیزیکی یعنی چه؟
مثلا شما قصد دارید خانهٔ خود را با استفاده از قرارداد هوشمند به فروش برسانید. آیا می‌توانید خانهٔ خود را به همراه متعلقاتش داخل قرارداد هوشمند قرار دهید. مسلما جواب منفی است. اما می‌توانید با استفاده از توکن خانهٔ خود را در معرض فروش بگذارید.
وی‌پاور (WePower) نام توکنی است که می‌توان با استفاده از آن کالاهای فیزیکی را در معرض نمایش قرار داد. پروژهٔ وی‌پاور یک اپلیکیشن غیرمتمرکز Dapp است که به کاربران اجازه می‌دهد تا از ارزهای دیجیتال برای خرید انرژی استفاده کنند. این اپلیکیشن بر بستر بلاک چین است و از قراردادهای هوشمند بهره می‌برد.
بزرگترین مزیت تولید توکن
از آنجا که توسعه دهندهٔ Dapp و توکن نیازی به ایجاد بلاک چین مخصوص به خود ندارد، باعث صرفه جویی در وقت و منابع می‌شود. آن‌ها در عین حال که از امنیت بلاک چین بومی بهره می‌برند می‌توانند با اپلیکیشن خود از ویژگی‌های ارز دیجیتال نیز استفاده کنند.
زمان تنها چیزی نیست که صرفه جویی می‌شود. اگر قرار بود آن‌ها به جای استفاده از توکن و Dapp مجبور به ایجاد بلاک چین و کوین مخصوص به خود می‌شدند، آن گاه باید برای تایید تراکنش‌هایشان به دنبال ماینرها می‌گشتند.
بدین ترتیب برای ایجاد یک بلاک چین قوی و غیرقابل هک به ماینرهای زیادی نیاز بود. این باعث می‌شود که بسیاری از کامپیوترها در شبکه حس مشارکت بیشتری در قبال هم داشته باشند و برخلاف بلاک چین‌های متمرکز که کارایی ضعیفی دارند از کارکرد بسیار بهتری برخوردار باشند. که این امر یک روند بسیار طولانی و پرهزینه است.
ارزهای دیجیتال برتر، بیت کوین
مزایا
- پرداخت‌های بین المللی بسیار سریعتر از بانک هستند
- کارمزد تراکنش پایین
- مبتنی بر بلاک چین و غیر قابل هک
- غیر متمرکز - هیچ مرجع واحدی بر آن کنترل ندارد
- شفاف - عدم نیاز به شخص ثالث
- ناشناس بودن - عدم نیاز به اعلام هویت
- اجماع - کارمزدها بجای روانه شدن به مراجع واحد (مانند بانک‌ها) بین اعضای شبکه تقسیم می‌شوند.
- کاربران جدید نیازی به تایید شدن ندارند - همه می‌توانند از آن استفاده کنند
معایب
- هزینهٔ برق بسیار زیاد برای ماینینگ
- نسبت به سایر ارزهای دیجیتال کندتر عمل می‌کند
- کارمزدهای متغیر - گاهی تا ۲۸ دلار
- ناشناس بودن - بستری مناسب برای کلاهبرداران
- رابط کاربری سخت - کلیدهای خصوصی و عمومی، غیره
اتریوم
مزایا
- نیاز همیشگی کاربران اپلیکیشن‌های غیر متمرکز به رمز ارز اتر.
- پروژه‌های نوین طراحی شده
- سرعت
معایب
- حجم بالای عرضهٔ کوین‌های اتر نسبت به حجم عرضهٔ بیت کوین.
ریپل
مزایا
- اعتماد بسیاری از شرکت‌ها و بانک‌های بزرگ جهانی به ریپل
معایب
- سرورهای متمرکز
لایت کوین
مزایا
- بسیار سریعتر و ارزانتر نسبت به بیت کوین
معایب
- نسخهٔ تغییر یافتهٔ بیت کوین
ارزهای دیجیتال پیشرفت شگرفی در عرصهٔ دیجیتال بودند و در آینده‌ای نزدیک جایگزین اسکناس‌های کاغذی خواهند شد.
سیامکتیموری
نظر شما